زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

ابن سعد بغدادی (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)






ابوعبدالله محمد بن سعد بصری (۱۶۸-۲۳۰ق)، مشهور به کاتب واقدی، مورخ‌ و سیره‌نویس‌ مشهور بغداد در قرن سوم هجری قمری بود.


۱ - معرفی اجمالی



ابوعبدالله محمد بن سعد بن منیع زهری بصری، کاتبِ واقدی، صاحب کتاب الطبقات الکبری، بزرگ‌ترین منبع موجود عصر خویش درباره طبقات صحابه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. محمد بن سعد در سال ۱۶۸ق متولد شد و از کودکی به تحصیل پرداخت. گویا اصل او از بصره است، ولی بعدها به بغداد رفت و در آنجا ساکن شد. ابن سعد از محدثانی چون هشیم، سفیان بن عیینه و ولید بن مسلم روایت کرد و راویانی مانند احمد بن عبید، احمد بن یحیی بلاذری و حارث بن اسامه از او روایت نمودند. شهرت او به کاتب واقدی بدین‌جهت است که مدت زیادی نزد واقدی درس آموخت و به همین جهت مطالب زیادی از کتاب مغازی و طبقات واقدی را در طبقات خود نقل کرد.

۲ - شخصیت



ابن سعد از کسانی بود که وقتی مامون عباسی (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ق) عقیده به مخلوق بودن قرآن را رسمیت داد، وی به این عقیده اعتراف کرد.
[۷] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۸، ص۴۳۴.
گروهی از عالمان و رجال‌شناسان اهل‌سنت وی را راستگو دانسته و برخی مانند یحیی بن معین وی را دروغگو خوانده است.

۳ - تألیفات



تعصب ابن سعد نسبت به آرای اهل‌سنت از کتابش به خوبی پیداست. کتاب طبقات الکبری که دو جلد اول آن مربوط به زندگی و جنگ‌های پیامبر با مشرکان و بقیه به شرح‌حال صحابه آن حضرت اختصاص دارد، به صورت‌های گوناگون منتشر و به فارسی نیز ترجمه شده است، اما گویا هنوز بخش‌هایی از این کتاب به‌دست نیامده و آنچه چاپ شده همه کتاب نیست. اسماعیل پاشا کتاب طبقات صحابه و تابعین و خلفای او را پانزده جلد دانسته و کتاب الزخرف القصری فی ترجمة ابی سعید البصری را نیز به او نسبت می‌دهد. آثار دیگر او عبارت‌اند از: الخیل، الطبقات الصغیر (مختصر الطبقات) و طبقات الرواة.

۴ - وفات



ابن سعد سرانجام در سال ۲۳۰ق در بغداد درگذشت و در قبرستان باب الشام دفن شد.

۵ - پانویس


 
۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۳۶۹.    
۲. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۶۴.    
۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۷۵.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۶، ص۳۵۶.    
۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۶، ص۳۵۶.    
۶. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۸.    
۷. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۸، ص۴۳۴.
۸. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۶.    
۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۱.    
۱۰. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۸.    
۱۱. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۰۳.    
۱۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۳۷۰.    
۱۳. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۳، ص۱۳۹.    
۱۴. ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۲۶۲.    
۱۵. خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۳۷.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۵۶۰.    
۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۳۲۰.    
۱۸. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۸۰.    
۱۹. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۱.    
۲۰. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۱، ص۱۶۱-۱۶۲.    


۶ - منبع



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۵۰، برگرفته از مقاله «محمد ـ ابن سعد».






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.